Vrouwen met meer dan twee kinderen hebben vaker overgewicht dan vrouwen die twee of minder kinderen hebben gekregen. Bovendien blijkt dat vrouwen met hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap al op relatief jonge leeftijd een groter risico lopen op hart- en vaatziekten. Dat toonden onderzoekers van het UMC Utrecht in samenwerking met het UMCG aan in een grote studie naar de relatie tussen het aantal bevallingen en het risico op hart- en vaatziekten.

“We kennen ze: die zogenoemde zwangerschapskilo’s die er niet afgaan”, vertelt Gerbrand Zoet, gynaecoloog in opleiding in het UMC Utrecht. Hij legt uit dat die zwangerschapskilo’s niet zo onschuldig blijken te zijn. “Ze kunnen uiteindelijk leiden tot hart- en vaatziekten.” Verschillende factoren vormen een risicio voor op hart- en vaatziekten, zoals een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte, suikerziekte en overgewicht. Ook spelen de leefstijl, leeftijd, en geslacht een rol. Deze factoren vormen samen het zogenoemde cardiometabool profiel. In dit onderzoek is naar het cardiometabool profiel gekeken van vrouwen tussen de veertig en zestig jaar met een voltooid gezin. “Er blijkt er een relatie te zijn tussen het aantal kinderen dat je hebt en je BMI”, aldus Gerbrand.

Relatie, geen oorzaak

Na iedere bevalling bleek het BMI van de onderzochte vrouwen namelijk hoger te zijn dan voorheen. Na meer dan twee bevallingen bleek dat zelfs te leiden tot overgewicht. Gebrand benadrukt dat het niet om oorzaak-gevolg gaat: “Het aantal kinderen dat je hebt gebaard is géén oorzaak van een te hoge BMI. Met dit onderzoek is slechts een associatie aangetoond.”

Hoe het kan dat het BMI hoger is na meer dan twee kinderen, kan Gerbrand nog niet verklaren. “Mogelijk spelen meerdere factoren een rol. Bijvoorbeeld verschil in lichaamsbeweging tussen vrouwen die meer dan twee kinderen krijgen en vrouwen die twee of minder kinderen krijgen.” Hoewel het precieze mechanisme dus niet is opgehelderd, is het signaal volgens Gerbrand wel helder: “Ook gezonde zwangerschappen kunnen effecten hebben op gezondheid op lange termijn!”.

Om het risico op overgewicht, en daarmee hart- en vaatziekten, na zwangerschap zo laag mogelijk te houden, zit er volgens Gebrand niets anders op dan gezond eten, veel bewegen, niet roken. “Gebruik je boerenverstand dus.”

Hoge bloeddruk

De zwangerschapskilo’s zijn niet het enige dat uiteindelijk tot hart- en vaatziekten kan leiden. Uit een tweede onderzoek uit dezelfde onderzoeksgroep bleek namelijk dat vrouwen met hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap al op relatief jonge leeftijd een groter risico lopen op hart- en vaatziekten. Ongeveer 10% vrouwen kampen met een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap. Katrien Groenhof, arts-onderzoeker in het UMC Utrecht, legt uit: “Wanneer je een te hoge bloeddruk hebt tijdens de zwangerschap, is de enige behandeling de bevalling zelf. Het probleem ontstaat namelijk vanuit de moederkoek.” Na de bevalling lijkt het meestal weer goed te gaan, maar nu blijkt dat deze vrouwen vanaf 35 jaar gemiddeld een hogere bloeddruk hebben dan anderen. Bij één op de negen onderzochte vrouwen was die bloeddruk zelfs zo hoog dat behandeling nodig was.

Behandeling nodig

Vrouwen die tijdens de zwangerschap een te hoge bloeddruk hadden, worden nu nog rond hun vijftigste geadviseerd om naar de huisarts te gaan om risicofactoren voor hart- en vaatziekten te testen. Uit dit onderzoek blijkt dus dat dit eigenlijk al eerder nodig is, aangezien deze vrouwen al op hun 35e mogelijk een groter risico lopen. Volgens haar is dat een probleem: “We weten nu dat één op de negen vrouwen een behandeling nodig heeft, en al veel eerder dan we dachten.” Dat kan betekenen dat er dan ongemerkt langetermijnschade ontstaat aan de hart- en bloedvaten, zoals slagaderverkalking.

De vraag die nu volgens Katrien rest is: “‘Wat is het geschikte moment en de geschikte plek om deze vrouwen te monitoren en wat is de beste manier van behandelen? En dat zonder de vrouw en het zorgsysteem te veel te belasten?’. Op dit moment is hier landelijk nog niets voor georganiseerd. Zoiets in gang zetten begint bij bewustwording bij zowel de vrouw als haar behandelaar(s).”

Kijk hier wat je kunt doen om de risico's op hart- en vaatziekten te verlagen.